Herengracht 495

<- 493 Herengracht                  Panorama                Herengracht 497 ->

Herengracht 495

Herengracht 495

Herengracht 495, Tekening Caspar Philips

Tekening Caspar Philips

Herengracht 495

Gebouwd           1707
Architect            -
Opdrachtgever     mr Jan Six
Monument         Rijksmonument
 

Het huis gaat naar Jan Six II

Daarna wordt het een huurhuis:

  • 1708 woont er Susanna Scholten [1648-1723], zij is de dochter van bovengenoemde Hendrik Scholten van Herengracht 168 en weduwe van de in 1701 overleden koopman, reder en lijnslager Salomon van de Blocquery. Zij verhuist in 1709 naar Herengracht 442.

In dat zelfde jaar draagt de huistimmerman-makelaar-rooimeester Pieter Adolfse de Zeeuw van Herengracht 421 als gemachtigde van mr. Van Slingelandt en zijn vrouw het huis voor ƒ 43.610 over aan de schatrijke mr. Jan Six, heer van Hillegom en Vromade [1668-1750] van Herengracht 168, zoon van de bekende “burgemeester” Jan Six wonend op Herengracht 619.

Mogelijk dateert het koopcontract met Six toch al van 1707, gezien het tijdrijm in het bakonhek. De nieuwe eigenaar, Jan Six, die op 1 mei 1709 in het huis gaat wonen, was in 1705 als weduwnaar van Agatha Decquer hertrouwd met Maria Calkoen [1674-1728]. Maria is de zuster van de sinds 1725 op Herengracht 497 wonende Petronelia Calkoen. Daar ontvangt hij vlak na de dood van Emerentia Valckenier in 1727 van de weduwnaar, mr. Nicolaas Six[1662-1710], een aantal familieportretten van Six en Tulp, zoals dat staat vermeld op een lijst in het familiearchief. Jan trouwt in 1728 voor de derde maal met Anna Elisabeth van den Bempden [1695-1773] die de Herengracht 481 in 1748 erft, het huis waar haar moeder in 1757 nog woont. Jan Six heeft dit huis, 495, in 1739 laten voorzien van een door de architect Jean Coulon ontworpen en vermoedelijk door de steenhouwer François Absil uitgevoerde zandstenen gevel van drie vensterassen met geblokte hoeklisenen, een trigliefenlijst met friesvensters en attiek, waarin zijn tegen lictorenbundels aangebrachte wapen, dat later weer verwijderd is. Het heeft een door deur- en vensteromlijstingen, een marmeren balkon en ander ornament geaccentueerd middenrisaliet. Het balkon heeft een brons gegoten hek met de woorden “Omnia orta occidunt” (al wat ontstaan is vergaat) ontleend aan Sallustius' Jugurtha. Deze tijdspreuk of chronogram met het jaartal 1707 kan het jaar van aankoop door Jan Six aangeven of het ongeveer aangeven. De totale kosten van het vernieuwen van de gevel zijn rond de ƒ 19.000. De huurwaarde van het huis is in 1742 gesteld op ƒ 2.000, dat is gelijk aan het voorgaande bedrag, dus er is bij het maken van de nieuwe voorgevel niets extra’s is bijgebouwd. 

 

 

Herengracht 495 Jan II Six 1668-1750 zw schildering RKD

Jan II Six 1668-1750 zw schildering door Arnold Boonen tussen 1710 en 1715, private collection Six Stichting.

Herengracht 495 Maria Calkoen  1674-1728

Maria Calkoen [1674-1728], de vrouw van Jan Six II, gemaakt tussen 1710 en 1715 door Arnold Boonen. Private collection Six Stichting.

Er wonen dan behalve de eigenaar, zijn vrouw en zijn zoon, de latere mr. Jan Six, vrijheer van Wimmenum, heer van Hillegom en Vromade [1730-1779] dan ook al de postmeester van het Antwerpse Postcomptoir, zijn huisknechten Pieter Poorten [†1763] schipper op Gouda, Jan vanEek [†1771] schipper op Delft, Rotterdam en Den Haag, en Casper Willegius of Willigius, “aanteekenaar” van de goederen op Zaandam, sinds 1742 van die op Haarlem. Casper Willegius is in 1745 gedeporteerd en opgevolgd door Hendrik van Gelder. Six overlijdt in 1750 op bijna 82-jarige leeftijd, omdat hij -zoals zijn weduwe schrijft - «kouwe billen» in de kerk heeft gekregen. De weduwe krijgt na de dood van haar man het vruchtgebruik van het huis en blijft in het huis wonen tot ook zij in 1773 overlijdt.

 

Haar zoon, mr. Jan Six  die lid is van de raad van 1758 tot 1779, schepen in 1760, 1763, 1769-1770, wordt dan de eigenaar van het huis. Jan is in 1751 getrouwd met Susanna Catharina Bors van Waveren [1730-1760] dochter van mr. Gerard Bors van Waveren van Herengracht 478. Jan woont in 1752 op de Herengracht hoek Nieuwe Spiegelstraat en hertrouwde in 1762 met Johanna Clifford [1733-1797] dochter van George Clifford jr. die op Herengracht 472 woont. Na de dood van Anna Elisabeth van den Bempden in 1773 brengt haar zoon mr. Jan Six, toenmaals woonachtig op 481, tussen 1774-1776 een grote verbouwing van het huis tot stand. In het huidige Six-Archief aan Amstel 218 bevinden zich nog de zilveren hamer en de zilveren troffel, waarmee de 17-jarige Jan Six en de 11 jarige Nicolaas Six, de zoons van de eigenaar, op 5 juli en 8 juli 1774 de eerste spijker slaan en de eerste steen leggen voor deze “vergroting”. Het huis krijgt dan een zeer merkwaardige, om een centrale binnenplaats gecomponeerde plattegrond met enorme achterbouw van vijf verdiepingen. Bij die verbouwing  zal ook het uit brons gegoten balkonhek in Lodewijk xv-stijl zijn aangebracht met het chronogram “Omnia orta occidunt”. Uit 1779 dateren de vijf nu  nog aanwezige wandschilderingen boven de deuren van een der kamers van de hand van de bekende toneelspeler-graveur Jan Punt [†18-12-1779] allegorische voorstellingen van putti met hun attributen. Dergelijke schilderingen van Punt zijn verder alleen bekend van het Occo 's Hofje aan de Nieuwe Keizers gracht. Maar het is ook mogelijk dat de schilderingen pas in de negentiende eeuw in de kamer van het huis zijn aangebracht uit een ander huis. De eigenaar van het huis heeft het na de verbouwing betrokken en overlijdt op 27-10-1779. Na zijn dood blijft zijn weduwe er wonen met de zoon uit een eerder huwelijk van haar man, mr. Jan Six, vrijheer van Wimmenum, heer van Hillegom en Vromade [1756-1827]. Hij is schepen in 1784, 1786 en 1794, in de raad van 1789 tot 1795, wethouder in 1805 en lid van het Wetgevend Lichaam. Aan hem wordt het pand in 1783 (Not. Archief 16338, 113)-na de dood van zijn zuster Anna Elisabeth Six - bij boedelscheiding toegewezen. In 1787 trouwt Jan Six met Johanna Maria Hop [1769-1809]. Zij is de dochter van mr. Johannes Hop van Herengracht 414, dan wonend aan de Keizersgracht tegenover De Gouden Ketting. Jan Six verhuist in 1791 naar Herengracht 572 en verkoopt Herengracht 495 in het jaar van zijn huwelijk voor ƒ 138.000 aan de katholieke koopman Arnoldus Roest van Alkemade [1756-1787] die dan op Herengracht 617 woont. Van Alkemade is regent van het R.K Jongensweeshuis van 1781 tot 1786. Hij verhuist naar het huis, maar komt kort daarna te overlijden. 

Hebt u aanvullingen of wilt u meedoen?

Als u opmerkingen of aanvullingen hebt op de tekst hierboven, wilt u dan ook het huisnummer erbij vermelden.

Uw e-mail adres wordt alleen maar gebruikt om eventueel op uw opmerkingen te reageren.

 

Foto's of andere informatie vande  panden kun u ook zenden naar info@amsterdamsegrachtenhuizen.info.