Houten, Eelke van (1872-1970)

Eelke van Houten (1872-1970)

Eelke van Houten [Assen, 23 september 1872 - Amsterdam, 3 januari 1970] was (hoofd)inspecteur van het Gemeentelijke Bouw- en Woningtoezicht in Amsterdam, die voor het hergebruik van de gevelfragmenten pleitte van afgebroken huizen.

Van Houten huizen

Van Houten, ijvert vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw in het voetspoor van architect Jan de Meijer voor het behoud en de herplaatsing van historische geveltoppen van gesloopte Amsterdamse woonhuizen. Zijn officiële taak is erop toe te zien dat woningen voldoen aan de in 1901 ingestelde Woningwet. Als echter mede als gevolg daarvan veel oude panden onbewoonbaar worden verklaard en wegens bouwvalligheid worden afgebroken, verdwijnen ook fraai gebeeldhouwde geveltoppen en andere natuurstenen ornamenten in de puinbak. Op aandringen van het Genootschap Amstelodamum wordt in 1909 door Publieke Werken besloten om de 17de- en 18de-eeuwse gevelornamenten te bewaren op een werf. Door de inzet van inspecteur Van Houten zijn in de jaren twintig en dertig circa tweehonderd natuurstenen toppen op eenvoudige, nieuw gebouwde gevels herplaatst. Deze zogenaamde Van Houtenpanden zijn dan ook panden die volgens de bepalingen van de Woningwet zijn gebouwd of herbouwd. Behalve aan de oude geveltop zijn ze vaak te herkennen aan de andere verhoudingen van de gevel, zoals de gelijke verdiepingshoogten en aan het typische jaren-dertig-metselwerk met brede, diepliggende voegen en de voor die tijd gangbare baksteen.

Na de Tweede Wereldoorlog wordt het idee van Van Houten om geveltoppen te herplaatsen voortgezet door Stadsherstel. In de naoorlogse periode zijn vele geveltoppen herplaatst. Het meest recente voorbeeld is Warmoesstraat 18, waar in januari 2006 bij het opnieuw opmetselen van de achtergevel aan het natte Damrak een 18e  eeuwse geveltop afkomstig van de Prins Hendrikkade is hergebruikt. Vandaar de naam van Houten huizen

Uitgave Grachtenboek.

Van Houten heeft, na de herontdekking van de tekeningen van Casper Philips in een bibliotheek, hiervan in 1922 een uitgave hiervan laten maken in eigen beheer. Er aan toegevoegd heeft hij korte beschrijvingen van de bouwkundige geschiedenis van de huizen. In 1930 verzorgt Amstelodanum een herdruk van het boek met de zelfde onderschriften als het boek van E. van Houten, maar wel een stuk goedkoper. Dit mede door technische ontwikkelingen. Van Houten protesteert hiertegen en eist een schadevergoeding. Mede omdat ze de teksten onder de platen hebben overgenomen. Hij laat het in 1932 voor de rechter komen en wint. Uiteindelijk komen ze toto een vergelijk.

In 1962 geeft van Houten nogmaals een boek uit, maar nu met de kort hiervoor gevonden tekeningen die de basis vormen van het graveerwerk van Casper Philips. En wederom met de beschrijvingen van de huizen. Dit boek heeft een houten omslag waarin de losse tekeningen zitten met een boek met de beschrijvingen.

Litratuur van Houtenpanden: bulletin.knob.nl/index.php/knob/article/view/356

Van Houten panden op deze site:

·         Herengracht 309-311 (1935)

·         Keizersgracht 464 (1936)