Waterlooplein 207

<-  Waterlooplein (nog leeg)                    Panorama         Waterlooplein 61 oude pastorie ->

Waterlooplein 207 RCE

Waterlooplein 207

Waterlooplein 207, oud nummer 59 tot 1986 en Houtgracht 

Bekend als de Mozes en Aäronkerk

Gewijd aan de heilige Antonius van Padua

Gebouwd            1837
Architect            Tieleman Franciscus Suijs [1783-1861]
Opdrachtgever    parochie
Monument         Rijksmonument

Het huidige gebouw met zijn zuilen

Er wordt in 1837, naar ontwerp van Tieleman Franciscus Suijs [1783-1861] een nieuwe kerk gebouwd. Op 17 november 1837 wordt de eerste steen gelegd door de 12-jarige Bonevatura Stoffels. De bouwpastoor Van Giessen bemoeit zich intensief met de bouw.

De Vlaming Tieleman Franciscus Suys [1783-1861], een bekend ontwerper van kerkgebouwen in waterstaatsstijl, zoals de Sint Catharina aan de Singel in 1817, krijgt de opdracht voor het ontwerp en de bouw van de nieuwe kerk. Hij is tevens hofarchitect van koning Willem I en directeur van de Amsterdamse Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. De nieuwe kerk wordt opgetrokken in de stijl van het neoclassicisme en is geïnspireerd door een niet uitgevoerd ontwerp van Jan de Greef [1784-1834] uit 1828 voor een kathedraal op de Nieuwmarkt in Amsterdam. Door de afscheiding van België in 1830 stopt echter de katholieke kwestie van de kerkprovinciën en wordt deze kathedraal niet gebouwd.

In de Beeldbank van het Stadsarchief is nog een ontwerp te vinden dat erg lijkt op dat van de Greef. Zie ook het tabblad “Alt. ontwerp” voor meer hierover. Het rechthoekige kerkgebouw is een driebeukige hallenkerk met Korinthische zuilen. De voorgevel is van Bentheimer zandsteen en heeft vier Ionische zuilen in een hoog tempelportiek. Het beeld daarboven stelt de zegenende Christus voor, geflankeerd door houten beelden van de apostelen Petrus en Paulus en op de twee opengewerkte getrapte houten torens staan beelden van de vier evangelisten. Deze beelden worden in 1943 verwijderd, omdat het hout te erg door houtrot aangetast is en zij naar beneden dreigen te vallen. Zie voor de tekeningen het tabblad “ontwerp”. Al deze beelden, inclusief het imposante beeld aan de Jodenbreestraat, zijn vervaardigd door de Antwerpse beeldhouwer Jan Baptist de Cuyper [1807-1852]. Ook de achtergevel is van zandsteen en afgewerkt met een fronton. In de bakstenen zijgevels bevinden zich grote rondboogvensters.

Waterloplein 207 1914 SAA

Een detail uit een foto van een onbekende fotograaf uit september 1914, hierop zijn alle beelden te zien, ook die op de de torens, stadsarchief Amsterdam

Waterlooplein 207 Hoofd altaar kerk

Het hoofdaltaar van de kerk, dat afkomstig is uit de schuilkerk en gemaakt rond 1720. Hieraan heeft ook Jacob de Wit een grote bijdrage geleverd.

De altaarstukken van Jacob de Wit

Het barokke hoofdaltaar in de kerk is afkomstig uit de oude schuilkerk, een werkstuk toegeschreven aan de Rubensbewonderaar Jacob de Wit. Het vult tot op de dag van vandaag het hoofddeel van de altaarwand van de huidige kerk. Maria als hemelkoningin zien wij in gesprek met Mozes en Aäron en natuurlijk haar Zoon. Het kruis dat het altaar bekroont wordt door de koperen slang die Mozes liet maken omkringeld. Een prachtige Oud- en Nieuwtestamentische coöperatie. Suijs ontwerpt in dezelfde trant de zijaltaren. Deze zijn voorzien van twee 18e-eeuwse beelden en vier nieuwe, ook vervaardigd door De Cuyper.

De stukken van Jacob de Wit zijn allemaal te zien op tabblad "Jacob de Wit".

Het Kerkorgel

Het kerkorgel, boven de ingang van de kerk, is een Frans-romantisch ontwerp van Charles Marie Philbert uit 1869/71, wordt gebouwd door P.J. Adema en uitgebreid in 1887. Het heeft een zevendelige orgelkas, drie manualen, 41 registers en een vrij pedaal. Vooraanstaande Franse organisten als Charles-Marie Widor en Camille Saint-Saëns komen het bespelen. In 1994 komt een volledige restauratie gereed door de orgelbouwers Flentrop.

Omgeving

Op het tabblad "foto" is de situatie van voor de demping van de Leprozengracht en de Houtgracht in 1882. De gracht vooraan is de Leprozengracht en de gracht die vanaf links voor de kerk langs loopt, is de Houtgracht. Door het dempen van beide grachten ontstaat het Waterlooplein. Rechts staat de pastorie die ook plafondstukken van Jacob de Wit heeft. Deze pastorie wordt in 1968 afgebroken om het Mr. Visserplein te kunnen aanleggen en aan de andere zijde van de kerk wordt dan een nieuwe gebouwd. Voor de oude pastorie, zie Waterlooplein 207p. Deze nieuwe pastorie wordt in 1962-1969 gebouwd en het Mozeshuis genoemd. Het is een ontwerp van architect S. van Rhijn en omvat als nieuwe pastorie in het begin ook de huisvesting voor enkele Franciscanen. En verder ontmoetingsruimtes, een conferentiezaal en een kapel met sacristie. Sinds 2014 heet de pastorie het "huis van Sant’Egidio"

Functie van de kerk

Aan het gebouw zijn twee plaquettes bevestigd; het Reliëf Franz Liszt herinnert aan zijn concert op 29 april 1866 en het 8 december monument, in de gevel aan het Mr. Visserplein, aan de decembermoorden van 1982 in Suriname.

 

Door de terugloop van het aantal gelovigen in de binnenstad wordt de kerk in 1980 buiten gebruik gesteld als godshuis, maar wel gebruikt en onderhouden door het naast gelegen Mozeshuis. In het gebouw worden culturele bijeenkomsten gehouden, maar die in 2014 eindigen door de vermindering van de subsidie. In juli van dat jaar kondigt bisschop Jos Punt van het bisdom Haarlem-Amsterdam aan, dat de kerk wordt hersteld als katholieke kerk en vanaf 28 september worden er weer kerkdiensten gehouden door de Gemeenschap Sant'Egidio en eveneens vanuit de ernaast gelegen pastorie.

 

 

Hebt u aanvullingen of wilt u meedoen?

Als u opmerkingen of aanvullingen hebt op de tekst hierboven, wilt u dan ook het huisnummer erbij vermelden.

Uw e-mail adres wordt alleen maar gebruikt om eventueel op uw opmerkingen te reageren.

 

Foto's of andere informatie vande  panden kun u ook zenden naar info@amsterdamsegrachtenhuizen.info.