Haarlemerpoort 1615 - 1837

De vierde Haarlemmerpoort.

Bij de derde uitleg, de grote stadsuitbreiding in westelijke richting tot aan de nieuw aangelegde Singelgracht, waarvan de werkzaamheden van 1613 tot 1615 lopen. Hierdoor komt de derde Haarlemmerpoort binnen de stad te staan en moet in vervangen worden. Dit door een nieuwe poort meer westwaarts. In 1615 is begonnen met de bouw van de vierde Haarlemmerpoort naar het ontwerp van  Hendrick de Keyzer, de eerste steen is gelegd op 18 juli 1615 door een (oud)burgemeester Doctor Sebastiaan Egbertszoon[1563-1621] en in 1618 is het bouwwerk gereed.

De weg van Amsterdam naar Haarlem liep oorspronkelijk langs de oude Wendeldijk, die dan met veel bochten langs de zuidelijke oever van het IJ loopt, de eerste bocht van de dijk begint juist ter plaatse waar de nieuwe Haarlemmerpoort komt. Als Hendrick de Keyser de poort ontwerpt, plaatst hij de oostelijke gevel rechthoekig op de Haarlemmerdijk, die in de stad is komen te liggen, de doorgang in de poort en aan de brug plaatse hij in de richting van de westelijke dijk. Het huidige Haarlemmerplein ligt dan binnen de stad en het is een wagenplein, de karren van buiten de stad worden hier geparkeerd en van hieruit gaat het verder de stad in. In de rand van het plein is allerlei bedrijvigheid die daarmee samenhangt zoals hoefsmederijen, handelaren en transporteurs met hun stallen.

De Haarlemmerdijk werd vanaf de huidige Herenmarkt afgegraven en rechtgetrokken zodat de uitvalsweg naar Haarlem tot de poort een rechte weg is. De Haarlemmerpoort fungeert sinds halverwege de 17 e eeuw als baken om afstanden (uitgedrukt in Amsterdamse roeden) buiten de stad te duiden. de Amsterdamse roede is 13 voet, omgerekend 3,767 meter lang. In 1632 loopt vanaf de Haarlemmerpoort de trekvaart naar Haarlem.