Dam 14 Paleis | Amsterdamse grachtenhuizen

Dam 14 Stadhuis / Paleis

<- (oude Groote Club) 16 Dam Panorama Dam 12 (Nieuwe Kerk) ->

: Paleis op de dam in 2012 met het prachtige hek.

Nieuwezijds Voorburgwal 147, Dam 14, Stadhuis / Paleis

Gebouwd 1648
Architect Jacob van Campen
Opdrachtgever Stadsbestuur Amsterdam
Monument Rijksmonument

: Koning Willem I, Koning de Nederlanden, geschilderd dor Joseph Paelinck in 1819. Rijksmuseum.

Oranje weer terug

Als aan het keizerrijk een einde komt, keert Willem Frederik van Oranje-Nassau, de zoon van de laatste stadhouder, terug naar Nederland. In december 1813 gaat hij naar Amsterdam en deelt hij mee dat het voormalige stadhuis terug gaat naar de stad. Tijdens zijn verblijf logeert hij nog wel in het Paleis. De proclamatie, waarin hij later als Koning Willem I de soevereiniteit van Nederland aanvaardt, wordt hier getekend. Maar het stadsbestuur ziet echter op tegen weer een verhuizing met de bijbehorende kosten en de onderhoudskosten van het gebouw. Bovendien willen ze graag de vorst aan de stad binden. Ook ziet Koning Willem I het belang in van een verblijf in de hoofdstad. Aanvankelijk maakt Koning Willem I veel gebruik van het Paleis. In 1814 ontvangt hij er zijn eerste staatsbezoek: de Russische tsaar Alexander I. Maar al snel verwatert zijn belangstelling voor het gebouw. Ook Koning Willem II en Willem III zijn hooguit enkele dagen per jaar in het gebouw te vinden.

Het Prinsenhof blijft tussen 1808 en 1988 de plek waar het stadsbestuur gevestigd is en het Paleis blijft het Paleis. Na 1988 vertrekt het stadsbestuur naar de nieuwe Stopra, een combinatie van stadhuis en Muziektheater.

: Interieur Grote Burgerzaal naar de Damzijde rond 1923, foto van RCE

Paleis verkocht

Hoewel het gebouw tijdens herdenkingen en ontvangsten regelmatig een glansrol vervult, beginnen de tussenliggende periodes van leegstand ongenoegen te wekken. Wisselende politieke en economische omstandigheden beïnvloeden het steeds weer terugkerende debat. In de jaren dertig van de twintigste eeuw wordt een groep juristen gevraagd om uit te zoeken van wie het gebouw nu eigenlijk is. Het blijkt dat de stad nog altijd eigenaar is en in 1934 wordt er nog een plan gemaakt om het gebouw weer als stadhuis in te richten, maar door de economische crisis is dit onhaalbaar. Alleen al de dringend nodige restauraties zijn te duur voor de stad. Op 20 december 1935 neemt de Amsterdamse gemeenteraad een historisch besluit: de stad verkoopt het gebouw voor tien miljoen gulden aan het Rijk. Het Rijk stelt het Paleis permanent beschikbaar aan het Koninklijk Huis.

Koningin Wilhelmina neemt het gebouw in gebruik en viert er in 1938 haar veertigjarige regeringsjubileum. In haar laatste regeringsjaren gebruikt Koningin Wilhelmina het als haar ‘winterpaleis’. Ze maakt vanuit het Paleis kleine uitstapjes in de stad en zittend op het dak schildert ze de lucht.

Huidig gebruik

Het Koninklijk Paleis te Amsterdam is één van de drie paleizen die gebruikt worden door het Koninklijk Huis. Als ontvangstpaleis wordt het gebruikt tijdens staatsbezoeken, voor de nieuwjaarsrecepties van de Koningin en voor andere officiële ontvangsten. Ook vindt er jaarlijks de uitreiking van de Erasmusprijs, de Zilveren Anjer, de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst en de Prins Claus Prijs plaats. Het gebouw speelt tevens een rol in Koninklijke huwelijken en de troonswisseling.

Op de momenten dat het Koninklijk Huis geen gebruik maakt van het Paleis, wordt het gebouw (sinds 1979) door de Stichting Koninklijk Paleis Amsterdam opengesteld voor het publiek. Twee keer per jaar worden er tentoonstellingen georganiseerd.

Hebt u aanvullingen of meedoen?

Als u opmerkingen of aanvullingen hebt op de tekst hierboven, of mee wilt helpen met het aanvullen van de site, kun u deze hieronder vermelden. Uw e-mail adres wordt alleen maar gebruikt om eventueel op uw opmerkingen te reageren. Foto's kun u ook zenden naar info@amsterdamsegrachtenhuizen.info.