Herengracht 619

<- 615-617 Herengracht                Panorama             Herengracht 621 ->

Herengracht 619

Herengracht 619

Herengracht 5, Tekening Caspar Philips

Tekening Caspar Philips

Herengracht 619, SaLVs hVIC DoMVI


Gebouwd           1667
Architect            Adriaan Dortsman
Opdrachtgever    Jan Six
Monument         Rijksmonument

1853 : Y 236  (huisnummer 1853-1875)

1808 : 60 5917  (verpondingsnummer)

1796 : 60 6    (kleinnummer)

1732 : 60 5586  (verpondingsnummer)

Kadast: I 678  (kadaster oud)

Uitgiftekaart 1665 Herengracht Amstel Amstelstraat

Stuk uit de uitgiftekaart van 1665 van de Herengracht, Amstel en de Amstelstraat. De buitenste nummers zijn de stadservennummers, daarbinnen de prijs. Kaart SAA

Aankoop door Jan Six

De twee stadserven 18 en 29 in park D worden in 1665, bij de uitgifte, gekocht door de zijdeverver Jan Six, vrijheer van Wimmenum[1618-1700]. Hij is schepen in 1667, 1672, 1688-1699, in de raad 1679-1700 en burgemeester in 1691. Maar dat blijkt toch geen goede keus voor de bouw van een dubbel huis. Hij verkoopt erf 29 en koopt erf 17 van de in de laatste Haarlemmerdwarsstraat bij de Haarlemmerpoort wonende schavenmaker Joris Manuelsz Mannas die er eerder ƒ 2.200 voor heeft betaald. Het erf nummer 18 is door hem bij de uitgifte door de stad in 1664 voor ƒ 1.800 is gekocht. Ook koopt hij nog twee erven bij, 24 en 25, gelegen aan de Amstelstraat voor de bouw van een koetshuis. Op dit terrein wordt door de architect Adriaan Dortsman tussen 1667-1669 een 14,71 m breed dubbel huis gebouwd. Hiervan zijn nog de rekeningen in het bezit van de familie Six. De bouw van het huis kost in totaal ƒ 22.528,- waarvan de architect ƒ 535,- ontvangt voor zijn werkzaamheden.

 

Het huis krijgt een gevel in typische Dortsmanstijl: drie vensters breed, waar dat normaal voor een dubbel huis vijf vensters gebruikelijk zijn. Het zijn daardoor grote vlakken, zowel de muren en ramen. De afwijkende vorm past in het karakter van Jan Six, die duidelijk niet altijd de heersende mores volgt.

Het huis heeft gebosseerde hoeklisenen, een eenvoudige lijst en een bakstenen attiek met vensters en de wapens van de bouwheer en zijn vrouw. Geheel in deze stijl past, ook het in losse letters tegen de gevel aangebracht chronogram SaLVs hVIC DoMVI (Latijn, zegen over dit huis) en tevens aangevende het bouwjaar 1667 (aanvankelijk was de spreuk op de architraaf boven de deur geschilderd). Op 16 juni 1669 wordt Six toestemming verleend om een balkon aan te brengen, maar dat is toch nooit meer aangebracht. De vrouw van de bouwheer van is Margaretha Tulp [1634-1709], de dochter van de beroemde “professor anatomiae” dr. Nicolaas Tulp. Zij hebben het huis bewoond hij is vooral bekend door het portret dat Rembrandt in 1654 van hem heeft geschilderd, het portret van “burgemeester” Jan Six, nog altijd in het bezit van de familie Six.

 

Ze hebben elf kinderen gekregen waarvan er maar vier het hebben overleefd. De overlevende kinderen zijn Nicolaas [1662-1710], de oudste en opvolger, Margaretha [1666-1718], Jan [1668-1750] en Maria [1669-1709]. De oude Jan Six bezit een prachtige collectie schilderijen, die na zijn overlijden op 6 april 1702 in het huis worden geveild om de, door hem gemaakte schulden, af te lossen. De omvang van de collectie blijkt ook uit de boedelbeschrijving die na het overlijden is opgemaakt.

Jan Six, geschilderd door Rembrandt in 1654

Jan Six, geschilderd door Rembrandt in 1654, Collectie Six, Amsterdam

Na Overlijden van Jan Six

De weduwe Tulp blijft in het huis wonen met de kinderen. Zij vermaakt het huis aan de oudste zoon mr. Nicolaas Six, heer van Wimmenum en is schepen in 1690, 1701-1702, 1706-1707. Hij trouwt in 1691 met Emerentia Valekenier [1674-1727]. Zij woonde tevoren in de zuidelijke helft van het Trippenhuis aan de Kloveniersburgwal 29 en verhuist in 1709, na het overlijden van de weduwe Tulp naar dit huis.

Maar helaas overlijdt Nicolaas kort daarna en de weduwe Valekenier, hertrouwt in 1712 met mr. Jacob Cornelis Backer, heer van Wimmenum [1675-1748] drossaard van de stad en het graafschap Buren en dijkgraaf van de Lingedijk, sinds 1717. Hij is met zijn vrouw ook eigenaar van de naastgelegen huizen Herengracht 615 en 617. Maar hij wordt 1730 wegens homofilie verbannen uit de stad. Na het kinderloos overlijden van Emerentia Valckenier wordt het huis eigendom van haar broer Gillis Valckenier [1681-1766], hij wordt dan eveneens eigenaar van Herengracht 615 en 617. Huurder van het huis is rond 1739-1742 mr. Harman Henrik van de Poll [1697-1772], in de raad 1723-1748, schepen in 1725, burgemeester in 1745. Hij is in 1720 getrouwd met Margaretha Trip [1699-1778] dochter van de op de Herengracht tegenover de Korsjespoortsteeg wonende mr. Jacobus Trip (dat is Herengracht 52, 54 of 56). Dit echtpaar woont later op Herengracht 473 en heeft in 1742 - als de huur ƒ 1.850 per jaar bedraagt - drie zoons bij zich inwonen.

Deze zonen zijn de mr. Jan van de Poll [1721-1801], die na 1761 woont op Herengracht 433, mr. Jacobus van de Poll [1724-1807] die na 1763 woont op Herengracht 338 en Harmen van de Poll [1728-1751], die in 1740 postmeester voor de helft van het Hamburgs Postcomptoir wordt.

Herengracht 619 Margaretha Tulp, collectie Six Amsterdam

Margaretha Tulp uit 1556 als ze zwanger is, geschilderd door Govert Flinck, Collectie Six, Amsterdam

Herengracht 619 Margaretha Tulp 2

Portret van Margaretha Tulp van rond 1658, geschilderd door Govert Flinck, Collectie Six, Amsterdam.

Hebt u aanvullingen of wilt u meedoen?

Als u opmerkingen of aanvullingen hebt op de tekst hierboven, wilt u dan ook het huisnummer erbij vermelden.

Uw e-mail adres wordt alleen maar gebruikt om eventueel op uw opmerkingen te reageren.

 

Foto's of andere informatie vande  panden kun u ook zenden naar info@amsterdamsegrachtenhuizen.info.