Dam Nieuwe Kerk

<- Paleis          Panorama         Dam 8 - 10 ->

Dam 12 Nieuwe Kerk met toren Jacob van der Ulft

Nieuwe Kerk met de nooit gebouwde toren. Getekend Jacob van der Ulft in 1653, Stadsarchief Amsterdam

De toren

Tot tweemaal toe is er een begin gemaakt met het bouwen van een kerktoren bij de kerk. In 1565 wordt het fundament geheid voor ook een toren, zoals die dan al gebouwd wordt bij de oude kerk, want men wil een even mooie kerk. Maar door het veranderende religieuze en politieke klimaat wordt de verdere uitvoer van de plannen voor een toren onmogelijk gemaakt. De stad ziet niet graag een dominerende toren naast haar nieuwe prachtige stadhuis. Maar velen dromen daarvan en Jacob van Ulft maakt al een schilderij met de nog te bouwen toren. Er zijn ook veel prenten van, met de toren erop.

 

Maar in 1646 wordt er toch een tweede poging gedaan. Het ontwerp van de nieuwe toren wordt Jacob van Campen gemaakt, ook de architect van het naastgelegen stadhuis, thans het Paleis. Zijn ontwerp is een toren in een gotiserende stijl. Maar in 1653 is de bouw van de toren al weer gestaakt en in 1783 wordt het voorste deel van de onvoltooide romp gesloopt om meer ruimte te maken voor het verkeer op de Nieuwezijds Voorburgwal. Op de tekening van 1757 is goed te zien hoe diep deze is. 

Er komt er een Neogotische opbouw op het resterende deel van de toren, wat goed te zien is op de foto van voor 1884, als het water nog niet gedempt is. In deze opbouw zit ook de windkast voor het orgel dat aan de binnenzijde hangt. Maar bij de restauratie door de architect C.B. Posthumus Meyes tussen 1894 en 1912 wordt van de Neogotische opbouw weer het bovenstuk gesloopt en de westgevel weer hersteld aan de hand van oude prenten naar de situatie van voor de brand van 1645. Het is dan een zeer controversiĆ«le aanpassing, deze gotische westgevel met de twee torentjes die meer in overeenstemming moest zijn met het overwegend laatgotische karakter van de kerk.

Prenten met de torenstomp en je kunt de uitbouw aan de kerk zien, waar de windkast in zit voor het orgel.

Dam 12 torenstomp van de Nieuwe Kerk tekening zijkant

Nog de hele onvoltooide torenstomp, tekening uit 1757 van Jan de Beijer. Daarachter het stadhuis, tegenwoordig het Koninklijk Paleis op de Dam. Stadsarchief Amsterdam.

Nieuwe Kerk met onvoltooide toren.

Gezicht op de Nieuwezijds Voorburgwal met op nummer 143 de Nieuwe Kerk en 147 het nieuwe Stadhuis. Gezien in noordelijke richting naar de Donkere Sluis en onvoltooide toren.

Foto's met de torenstomp en de Neogotische opbouw. Hierin zit ook de windkast in voor het orgel.

Afbraak oud postkantoor Nieuwezijds Voorburgwal , nr. 192

Afbraak oud postkantoor, nr. 192. Links: Nieuwe Kerk; midden: Mozes en AƤronstraat en rechts: Koninklijk Paleis. Foto Archief Amsterdam

Nieuwe kerk omstreeks 1890 Amsterdam

Nieuwe kerk van voor 1884 met de Neogotische opbouw. De Nieuwezijds Voorburgwal is dan nog niet gedempt. Foto Stadsarchief Amsterdam

Hebt u aanvullingen of meedoen?

Als u opmerkingen of aanvullingen hebt op de tekst hierboven, of mee wilt helpen met het aanvullen van de site, kun u deze hieronder vermelden. Uw e-mail adres wordt alleen maar gebruikt om eventueel op uw opmerkingen te reageren. Foto's kun u ook zenden naar info@amsterdamsegrachtenhuizen.info.