Herengracht 527 De Vergulde Turkse Keyser

Vebouwing naar huidige staat

Ergens in de tweede helft van de achttiende eeuw wordt Herengracht 527 verbouwd in Lodewijk XVI-stijl. Mogelijk door Jacob Otten Husly, die ook het Felix Merites heeft gebouwd. Merkwaardig is dat het huis niet in de verpondingregisters van 1760 tot 1772 voorkomt, terwijl het wel in verbouwde toestand reeds voorkomt in het Grachtenboek van Caspar Philips uit 1771, de tekening die boven ook staat. Als de verbouwing vóór 1760 heeft plaats gevonden, is Herengracht 527 een van de eerste huizen in Nederland zijn die in Lodewijk XVI-stijl is opgetrokken. Omdat de nieuwe stijl pas na 1770 algemene ingang vindt, is het waarschijnlijker dat het pand rond die tijd is verbouwd, maar zonder verhoogd te worden waardoor is er geen wijziging in de verponding optreed.

De Lodewijk XVI-stijl markeerde het einde van de voorgaande Lodewijkstijlen die worden gekenmerkt door zwierige kuiven en rijk geornamenteerde middenassen. Herengracht 527 vertoont daarentegen een strakke gelaagde zandstenen gevel. Ze is horizontaal in twee vrijwel gelijke gevelvlakken opgedeeld; waarbinnen respectievelijk souterrain en eerste verdieping, en de twee bovenverdiepingen een eenheid vormen. De bovenverdiepingen in het middenrisaliet worden onderling verbonden door gecanneleerde Ionische pilasters en vormen tezamen een aan het grachtenhuis aangepast tempelfront. Typerend voor de

Vensteromlijstingen, de ranke golfpatronen en de fijn bewerkte eierlijst in de borstwering tussen de bovenverdiepingen, en de door strikken bijeengehouden guirlandes in het fries. Het fronton bevat een adelaar met wijd uitgespreide vleugels.

In het interieur heeft de Lodewijk XVI-stijl een stempel gedrukt in de vorm van de fraaie wandbekleding en het beschilderde plafond in de grote zaal op de begane grond.

Het huis van koning Lodewijk

In 1808 wordt het huis met de stal voor 100.000 gulden gekocht door koning Lodewijk Napoleon waarna Philippus Julius van Zuylen van Nyevelt hier zijn intrek in neemt. Van Zuylen van Nyevelt is na de inlijving van het koninkrijk Holland bij Frankrijk, maarschalk van Holland, rijksgraaf en senator van Frankrijk. De gevel wordt eigentijds gemaakt door het aanbrengen van een frontale stoep en stoeppalen en van de empire roedenverdeling met grotere ruiten. Misschien heeft het huis, in 1811 ten tweede male een staatshoofd onderdak geboden, dit keer aan keizer Napoleon tijdens diens bezoek aan Amsterdam. In 1821

dagvaard de gewezen koning Lodewijk Napoleon tevergeefs het Bestuur der Domeinen te Amsterdam om zich in zijn eigendomsrecht te handhaven. In 1829 komt het huis in bezit van Johannes Luden, directeur van de Nederlandsche Bank. Het huis wordt aanvankelijk verhuurd aan David Jacob van Lennep die hier vanaf 1822 woont. Van Lennep is hoogleraar klassieke talen en geschiedenis aan het Athenaeum, en vader van de beroemde literator Jacob van Lennep. Een zoon van Luden verkoopt het pand in 1874 ‘per ongeluk’ aan de bankier G. Wehry. Een nazaat van Luden laat in het Maandblad Amstelodamum van 1963 weten dat in de familie in het kader van vroegere handels- en koopmansgewoonten, het verhaal de ronde deed dat Wehry, een zakenrelatie van Luden hem eens terloops vraagt of hij het huis wil verkopen. Luden antwoordt daarover niet te piekeren, waaraan hij even later achteloos toevoegde ‘nu ja, als iemand mij nu een ton bied’. Waarop de ander dit direct doet en Luden eraan vast zat. Hij had een prijs genoemd en die is aanvaard.

In 1936 wordt het pand gekocht door De incassobank NV op nr. 519-525. Deze verkoopt het pand in 1973 aan de Stichting 1940-1945. Momenteel is het pand weer als bankkantoor in gebruik.

Bron BMA, Vier eeuwen Herengracht, I.H. van Eeghen, G. Roosegaarde Bisschop