Helmers, Jan Fredrik [1794 - 1813]

Jan Fredrik Helmers ]1794 - 1813]

Keizersgracht 16, 1794-1813

Jan Fredrik Helmers is geboren op 7 maart 1767 in Amsterdam en overlijdt op 26 februari 1813 in Amsterdam. Hij is een Nederlandse dichter en een zakenman. Hij is getrouwd op 24 mei 1794 met Catharina (Wessels) Helmers en heeft een zoon Fredrik Helmers [1806 - 1868]

Na zijn studies is hij metselaar, makelaar en handelaar in bouwmaterialen en verdiende daarmee een goede tot zeer goede boterham. Daarnaast dichte hij ook, in zijn gedichten uit hij bewondering voor de Renaissance en Voltaire. Hij is een man van de Verlichting. Vanaf 1805 geeft hij, samen met zijn zwager Cornelis Loots [1765–1834], uiting aan vaderlandse gevoelens en brengt hij patriottische poëzie. Helmers zag in de oude republiek het waarachtige Nederland, welks val hij in 1795 betreurde in een Lijkzang op het Graf van Nederland: onder de leuze van vrijheid hebben heerszuchtigen uit de heffe des volks het Nederlandse volk misleid.

Van 1794 tot zijn overlijden in 1813 woont hij op Keizersgracht 16.

Na meer dan tien jaar werk brengt Helmers in 1813 zijn magnum opus uit, het gedicht De Hollandsche natie, uit. Het gaat nog door de Franse censuur, voor het gedrukt mag worden. Maar dat blijkt toch niet voldoende, het brengt hem in problemen met de Franse bezetting. Als de politie in 1813 arriveert om hem gevangen te nemen en over te brengen naar Parijs, kan zijn zwager Cornelis Loots alleen maar het lichaam van de juist overleden Helmers tonen. Bij zijn overlijden was hij nog net geen 46 jaar oud.

De uitgave "De Hollandsche natie".

Uitgever van De Hollandsche natie is de Haagse Johannes Allart [1754-1816], maar het boek is gedrukt in Amsterdam door J. Ruys. De oplage bedraagt 1300 exemplaren waarvan er nog 250 in het magazijn staan als de Franse censuurpolitie optreedt. De drukker is gedwongen een verbeterblad te plakken in de resterende exemplaren. Steen des aanstoots is een passage op bladzijde zesenvijftig die aan de Franse censor was ontsnapt. Hierin laat Helmers de dichter Joost van den Vondel [1587-1679] het volgende zeggen:

"Ja, de afgemartelde aard’ schept adem, en ’t heelal,

Herkent weêr Nederland, gelouterd door zijn’ val".

Vondel voorspelt Nederland dus een betere toekomst.

“De uitgever moet aan deze passage een noot toevoegen waarin staat dat het sinds de Franse tijd al veel beter ging met het vaderland: “de zon door Vondel voorspeld is opgegaan van het steeds merkwaardig ogenblik af hetwelk ons Lot met dat van het Fransche Rijk heeft verbonden”.

De drukker maakt inderdaad een inplakvel met de gewenste noot, maar voegt eraan toe dat die geplaatst is op last van de Generale Directie over de boekhandel te Parijs, na het overlijden van de schrijver. Dit vel moet hij vervolgens opnieuw vervangen door een vel zonder die toevoeging”. Even later is het alsnog verboden en zou hij hiervoor opgepakt worden, maar twee dagen hiervoor was hij al overleden.

Het boek De Hollandse natie: in zes Zangen is in de De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL) te vinden, als e-book te lezen op Google books, het is antiquarisch verkrijgbaar en als reprints.

Zijn geboortestad Amsterdam,  eert hem met een aantal straatnamen, namelijk de Eerste, Tweede en Derde Helmersstraat. Op de 250 geboortedag van de Jan Frederik Helmers is er een een plaquette met zijn portret opgehangen in de Derde Helmersstraat. In de Eerste en Tweede Helmerstraat hingen op dat moment al een portretten.

Zijn werken zijn o.a. :

• Lijkzang op het graf van Nederland (1795)
• Aan het vaderland (1799)
• De Hollandsche natie (1812)