In deze winkel is rechtsgeschiedenis geschreven, het Opticienarrest.

Als de heer De Grooth vrij laat in de avond van 20 oktober 1922 binnenloopt bij opticien M.A. Groen, die dan daar zijn winkel heeft, is de winkel blijkbaar nog open voor publiek.

De heer De Grooth, kan volgens de overlevering, geen hand voor de ogen meer zien, hij heeft geen bril of lorgnet meer. Hij wil er weer een aanschaffen en de opticien verkoopt hem een nieuwe bril of lognet. Maar omdat het intussen al ruim na sluitingstijd is, overtreedt hij daarbij  het toenmalige art. 9 Verordening op de winkelsluiting te Amsterdam. Dit omdat de winkel op dat moment nog voor het publiek geopend is en deze man in de zaak aanwezig is.

De strafzaak

Er volgt een strafzaak tegen de heer Groen, de kantonrechter veroordeelt Groen op 28 februari 1923. De zaak komt nu voor de rechtbank, en deze ontslaat hem van rechtsvervolging. De motivering van de rechtbank is : “dat de Rechtbank van oordeel is, dat beklaagde-appellant niet strafbaar is, immers — waar het voor hem vaststond, dat getuige de Grooth zonder bril of lorgnet niet zien kon en mitsdien in een zoo niet gevaarlijken, dan toch in elk geval zeer hulpbehoevenden toestand verkeerde — het eene voor beklaagde als opticien maatschappelijke verplichting was in de onderhavige omstandigheden alleen van hem te verwachten hulp te verleenen — eene verplichting — door welke beklaagde, appellant, geacht moet worden in zoo sterke mate te zijn gedrongen geworden, dat zij zijne strafbaarheid ten aanzien van de noodzakelijk daaruit volgende overtreding, gelijk deze hem is ten laste gelegd, opheft.

De advocaat-generaal Tak is het er niet mee eens en gaat in beroep. Voor hem staat niet vast dat De Groot niet tot de volgende morgen kan wachten. En dat Groen heeft toegegeven aan een goed hart, kan niet leiden tot straffeloosheid.

De Hoge Raad volgt zijn advocaat-generaal niet. De rechtbank heeft, volgens de Hoge Raad art. 40 SR geen geweld aangedaan door te overwegen als zij deed: ‘dat de Rechtbank den grond voor uitsluiting der strafbaarheid wel niet met zooveel woorden noemt, doch voormelde motiveering aantoont. dat de Rechtbank hier een geval van overmacht in der zin der wet aanwezig heeft geacht”.

Gevolgen van het arrest

Dit arrest heeft het begrip overmacht duidelijk uitgebreid en na de tweede wereldoorlog zijn er veel (verzets)mensen geweest die hierop een beroep hebben gedaan. Het is, mede daardoor, een van de meer bekende arresten. Zoals ook een huisarts, die een spoedgeval had, hiervoor een snelheidsovertreding maakte.

Bron o.a. Artikel Mr. Joost Nan in Trema (april 2009)

Als u opmerkingen of aanvullingen hebt op de tekst hierboven, wilt u dan ook het huisnummer erbij vermelden.

Uw e-mail adres wordt alleen maar gebruikt om eventueel op uw opmerkingen te reageren.

Foto's of andere informatie vande  panden kun u ook zenden naar info@amsterdamsegrachtenhuizen.info.